مبانی و پیشینه نظری پیشرفت تحصیلی

پیشرفت تحصیلی مساله موفقیت یا عدم موفقیت در امر تحصیل از مهم‌ترین دغدغه‌های هر نظام آموزشی است . موفقیت و پیشرفت تحصیلی  در هر جامعه نشان دهنده موفقیت نظام آموزشی در زمینه هدف‌یابی و توجه به رفع نیازهای فردی است . بنابراین نظام آموزشی را زمانی می‌توان کارآمد و موفق دانست که پیشرفت تحصیلی دانشجویان آن در دوره‌های مختلف دارای بیشترین و بالاترین رقم باشد ( تمنایی فر و گندمی ، 1390 ). روای و داونی ، استدلال کرده‌اند که مسائل مربوط به کیفیت مدیریت ، توسعه علمی ، طرح درس آنلاین و آموزش ، به عنوان عوامل مهمی هستند که موفقیت یا شکست برنامه‌های آموزش مجازی را در محیط رقابتی جهانی تعیین می‌کنند . مؤسسه سیاست آموزش عالی ایالت متحده امریکا نیز هشت جنبه را برای اطمینان از برتری در آموزش و پرورش آنلاین ضروری دانسته که عبارتند از : حمایت نهادی ، پشتیبانی دانش‌آموز ، پشتیبانی هیات علمی ، توسعه دوره ، ساختار دوره ، یادگیری ، تدریس و ارزیابی ( به نقل از لی ، 2010 ). پیشرفت تحصیلی را می‌توان به عنوان یکی از مهم‌ترین بازده‌های نظام آموزشی در نظر گرفت . این بازده از طریق آزمونهای استاندارد شده یا معلم ساخته اندازه‌گیری می‌شود . فارغ از جهت‌گیریهای احتمالی در این آزمونها ، پیشرفت تحصیلی حاصل عوامل متعددی است . از جمله عواملی که در بسیاری از تحقیقات بر پیشرفت تحصیلی یادگیرندگان تأثیر داشته است ، متغیرهایی چون هیجانات یادگیرندگان ، استقلال افراد در یادگیری و ساختار هدف گزینی یادگیرندگان بوده است ( ابوالقاسمی و میرالی رستمی ، 1390 ). عواملی که بر پیشرفت تحصیلی مؤثر هستند را می‌توان به دو دسته فردی و محیطی تقسیم کرد : متغیرهای شخصیتی و شناختی ( عوامل فردی ) در مجموع 70 درصد و سایر متغیرها از جمله محیطی ، اجتماعی و موقعیتی 30 درصد واریانس پیشرفت تحصیلی را به خود اختصاص می‌دهند . عوامل فردی متغیرهایی مانند رویکردهای یادگیری ، جهت گیری هدف ، خودکارآمدی ، خودتنظیمی ، راهبردهای یادگیری و فراشناخت را شامل می‌شوند . عوامل محیطی به متغیرهایی چون خودکارآمدی اساتید و رضایت شغلی آنها و سایر عوامل پرداخته‌اند ( قلائی ، کدیور ، صرامی ، اسفندیاری ، 1391 ). راهبردهای شناختی و فراشناختی نیرومندترین تأثیر را در یادگیری یادگیرندگان و پیشرفت تحیصلی آنها دارند . راهبردهای فراشناختی روشهایی هستند که دانشجویان از آنها برای طراحی یادگیری ، نظارت بر فعالیتهای یادگیری و ارزیابی نتایج فعالیتهای یادگیری استفاده می‌کنند . این راهبردها ابزارهایی را برای خودتنظیمی به منظور دستیابی به نتایج یادگیری مطلوب برای یادگیرندگان فراهم می‌کنند و موجب تنظیم استراتژیهای شناختی و عاطفی اجتماعی می‌شوند . فراشناخت با مطالعه ، یادگیری ، تفکر انتقادی ، حل مشکل و تصمیم‌گیری ارتباط دارد و همه این موارد برای موفقیتهای آموزشی ضروری است . راهبردهای شناختی به روشهایی مربوط می‌شوند که مستقیماً روی موضوعات یادگیری کار می‌کنند و موجبات تمایل به افزایش تفسیر ، فهم و کسب اطلاعات را فراهم می‌کنند . فرایندهای شناختی باعث تقویت فرایند تفکر می‌شوند و برای دستیابی به اهداف شناختی مانند درک مطلب و حفظ کردن